Thuốc Gonal-F là thuốc gì?

Thuốc Gonal-F là một loại thuốc chứa Follicle Stimulating Hormone (FSH), thường được sử dụng trong lĩnh vực điều trị vô sinh và hỗ trợ sinh sản. Thành phần hoạt chất chính là follitropin alfa, một hormone tương tự FSH tự nhiên được sản xuất bằng công nghệ tái tổ hợp.

Công dụng của Thuốc Gonal-F:

Kích thích phát triển nang trứng ở phụ nữ không rụng trứng (bao gồm hội chứng buồng trứng đa nang - PCOS).

Sử dụng trong các chương trình hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để kích thích buồng trứng tạo ra nhiều nang trứng trưởng thành.

Ở nam giới, thuốc có thể được dùng để tăng cường sản xuất tinh trùng khi kết hợp với các loại hormone khác.

Thuốc Gonal-F dùng cho bệnh nhân nào?

Thuốc Gonal-F Follicle Stimulating Hormone (FSH) được sử dụng cho các bệnh nhân gặp vấn đề liên quan đến sự phát triển của nang trứng hoặc tinh trùng, cụ thể như sau:

Đối với phụ nữ:

Rối loạn rụng trứng:

Phụ nữ không rụng trứng hoặc có chu kỳ kinh nguyệt không đều do thiếu hoặc giảm hormone FSH tự nhiên.

Thường gặp ở bệnh nhân mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Hỗ trợ sinh sản (ART - Assisted Reproductive Technology):

Trong các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), FSH được sử dụng để kích thích buồng trứng sản xuất nhiều nang trứng trưởng thành, tăng cơ hội thụ thai.

Thiểu năng buồng trứng:

Phụ nữ có buồng trứng hoạt động kém hoặc không đủ FSH để kích thích rụng trứng.

Đối với nam giới:

Rối loạn sản xuất tinh trùng (Oligospermia):

Nam giới có số lượng tinh trùng thấp hoặc chất lượng tinh trùng kém do giảm sản xuất FSH tự nhiên.

Thiểu năng sinh dục do nguyên nhân nội tiết:

FSH được dùng để kích thích tinh hoàn sản xuất tinh trùng trong trường hợp có suy giảm hoạt động của trục hạ đồi-tuyến yên-tinh hoàn.

Trẻ em:

Chậm phát triển sinh dục:

FSH có thể được dùng để điều trị rối loạn phát triển sinh dục ở trẻ do thiếu hụt hormone.

Chống chỉ định:

Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.

Bệnh nhân mắc các bệnh lý nghiêm trọng như u ác tính tuyến yên, ung thư buồng trứng hoặc tử cung.

Bệnh nhân có dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.

Việc sử dụng FSH cần được giám sát chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và tránh các biến chứng.

Chống chỉ định của Thuốc Gonal-F

Dưới đây là các trường hợp không nên sử dụng Gonal-F:

Dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc: Bao gồm hoạt chất follitropin alfa hoặc các tá dược trong thuốc.

Rối loạn chức năng tuyến giáp hoặc tuyến thượng thận không được điều trị: Các bệnh lý nội tiết không kiểm soát có thể làm giảm hiệu quả hoặc gây nguy hiểm.

U tuyến yên hoặc vùng dưới đồi: Các khối u này có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone và làm giảm tính an toàn của thuốc.

Rối loạn chức năng buồng trứng: Ví dụ: Thiểu năng buồng trứng nguyên phát, khi buồng trứng không còn khả năng đáp ứng với kích thích của FSH.

Chảy máu âm đạo không rõ nguyên nhân: Trước khi sử dụng, cần xác định và điều trị nguyên nhân để tránh bỏ sót bệnh lý nghiêm trọng như ung thư.

Ung thư: Gonal-F không được sử dụng nếu bệnh nhân mắc ung thư liên quan đến:

Thai kỳ hoặc cho con bú: Thuốc không được chỉ định trong thời gian mang thai và cho con bú vì không phù hợp và có thể gây hại.

Biến dạng cơ quan sinh dục hoặc các vấn đề khác khiến không thể mang thai tự nhiên:

Ví dụ: U xơ tử cung lớn hoặc dị tật tử cung nghiêm trọng.

Trường hợp bệnh nhân mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), cần thận trọng vì nguy cơ cao bị hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS).

Thuốc Gonal-F có cơ chế hoạt động như thế nào?

Thuốc Gonal-F (follitropin alfa) là một dạng tái tổ hợp của Follicle Stimulating Hormone (FSH), có cơ chế hoạt động tương tự hormone FSH tự nhiên trong cơ thể. Dưới đây là cách Gonal-F hoạt động:

Kích thích sự phát triển của nang trứng (ở phụ nữ):

FSH trong Gonal-F gắn vào các thụ thể FSH trên tế bào hạt (granulosa cells) của buồng trứng.

Quá trình này kích thích sự phát triển và trưởng thành của các nang trứng trong buồng trứng.

Trong các chu kỳ điều trị sinh sản (như IVF), Gonal-F giúp tạo ra nhiều nang trứng trưởng thành, tăng cơ hội thu hoạch trứng cho thụ tinh.

Tăng sản xuất tinh trùng (ở nam giới):

Ở nam giới, Gonal-F kích thích các tế bào Sertoli trong tinh hoàn, thúc đẩy quá trình sinh tinh (spermatogenesis).

Thường được kết hợp với human Chorionic Gonadotropin (hCG) để tăng hiệu quả điều trị.

Hỗ trợ rụng trứng:

FSH trong Gonal-F giúp các nang trứng đạt đến giai đoạn trưởng thành. Sau khi đạt kích thước đủ lớn, quá trình rụng trứng sẽ được kích hoạt bằng cách sử dụng hormone luteinizing hormone (LH) hoặc hCG.

Vai trò cụ thể trong các tình trạng:

Với phụ nữ không rụng trứng:

Gonal-F cung cấp FSH cần thiết để thúc đẩy sự phát triển và trưởng thành của nang trứng, giúp rụng trứng xảy ra.

Trong thụ tinh nhân tạo (ART):

Gonal-F giúp tạo ra nhiều nang trứng trưởng thành, tăng số lượng trứng thu hoạch được, từ đó tăng khả năng thụ tinh và tạo phôi.

Với nam giới bị suy giảm sinh tinh:

Thuốc kích thích hoạt động của tinh hoàn, tăng số lượng và chất lượng tinh trùng.

Điều chỉnh liều lượng:

Gonal-F được tiêm dưới da với liều lượng được điều chỉnh theo từng bệnh nhân, dựa trên đáp ứng với điều trị.

Quá trình điều trị cần theo dõi chặt chẽ bằng siêu âm và xét nghiệm hormone để tối ưu hóa hiệu quả và ngăn ngừa tác dụng phụ như hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS).

Dược động học của Thuốc Gonal-F

Dược động học của Gonal-F (follitropin alfa) mô tả cách thuốc được hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ trong cơ thể.

Hấp thu (Absorption):

Đường dùng: Gonal-F được tiêm dưới da (SC).

Sinh khả dụng: Khoảng 77%.

Sau khi tiêm dưới da, follitropin alfa được hấp thu chậm và đạt nồng độ tối đa trong huyết tương (Cmax) sau 12-24 giờ.

Phân bố (Distribution):

Thể tích phân bố: Khoảng 10 L, cho thấy thuốc phân bố chủ yếu trong dịch ngoại bào.

Thuốc gắn kết yếu với protein huyết tương, do đó có sẵn để hoạt động sinh học.

Chuyển hóa (Metabolism):

Chuyển hóa chủ yếu ở gan và thận:

Follitropin alfa bị phân giải thành các đoạn peptide nhỏ và axit amin, sau đó được tái sử dụng hoặc thải trừ.

Thải trừ (Elimination):

Thời gian bán thải (T½): Khoảng 40 giờ (sau khi tiêm dưới da).

Thời gian bán thải kéo dài giúp duy trì mức FSH ổn định khi sử dụng hằng ngày.

Đường thải trừ:

Chủ yếu qua nước tiểu dưới dạng các phân tử bị thoái hóa.

Không tích lũy đáng kể trong cơ thể khi dùng đúng liều khuyến cáo.

Đặc điểm dược động học khác:

Tính tuyến tính: Dược động học của Gonal-F là tuyến tính, nghĩa là nồng độ thuốc trong huyết tương tăng tỷ lệ với liều dùng.

Tuổi tác và giới tính: Không có khác biệt lớn về dược động học giữa nam và nữ, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào tình trạng sinh lý của bệnh nhân (ví dụ: phụ nữ tiền mãn kinh hoặc nam giới bị suy sinh dục).

Ý nghĩa lâm sàng: Tác dụng kéo dài của Gonal-F: Cho phép tiêm một lần mỗi ngày trong các phác đồ kích thích buồng trứng.

Cần theo dõi chặt chẽ: Vì thời gian bán thải dài, nguy cơ tích lũy thuốc có thể dẫn đến hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS) nếu không kiểm soát tốt.

Liều dùng của Thuốc Gonal-F

Liều dùng của Gonal-F thay đổi tùy theo tình trạng bệnh lý, mục đích điều trị và đáp ứng của từng bệnh nhân. Dưới đây là hướng dẫn liều dùng thông thường:

Liều dùng cho phụ nữ:

Kích thích buồng trứng có kiểm soát trong các chương trình hỗ trợ sinh sản (ART) như IVF:

Liều khởi đầu: 150-225 IU mỗi ngày, bắt đầu vào ngày 2 hoặc 3 của chu kỳ kinh nguyệt.

Điều chỉnh liều: Có thể tăng hoặc giảm dựa trên đáp ứng buồng trứng, thường không quá 450 IU mỗi ngày.

Thời gian điều trị: Thông thường kéo dài 7-14 ngày hoặc cho đến khi nang trứng đạt kích thước phù hợp.

Kích hoạt rụng trứng: Sau khi đạt đáp ứng tối ưu, tiêm hCG để kích hoạt rụng trứng.

Kích thích sự rụng trứng ở phụ nữ không rụng trứng hoặc có chu kỳ không đều:

Liều khởi đầu: 75-150 IU mỗi ngày.

Điều chỉnh liều: Tăng lên 37.5-75 IU mỗi 7 hoặc 14 ngày nếu không có đáp ứng.

Thời gian điều trị: Tối đa 14 ngày mỗi chu kỳ, có thể kéo dài đến 21 ngày nếu cần thiết.

Liều dùng cho nam giới:

Tăng sản xuất tinh trùng trong trường hợp thiểu năng sinh dục:

Liều dùng: 150 IU mỗi ngày hoặc 3 lần mỗi tuần, kết hợp với hCG.

Thời gian điều trị: Thường kéo dài ít nhất 4-6 tháng trước khi đánh giá đáp ứng điều trị.

Điều chỉnh liều dựa trên đáp ứng cá nhân: Việc điều chỉnh liều lượng được thực hiện dựa trên kết quả siêu âm và xét nghiệm hormone, để tránh hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS).

Tiêm dưới da: Gonal-F được tiêm dưới da và có thể tự tiêm sau khi được hướng dẫn bởi nhân viên y tế.

Cách tiêm Thuốc Gonal-F

Kiểm tra thuốc: Đảm bảo thuốc còn trong hạn sử dụng và dung dịch không bị biến đổi màu, đục hoặc có cặn.

Nếu dùng bút tiêm (Gonal-F Pen), kiểm tra mức liều trên bút.

Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch để tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Chuẩn bị dụng cụ tiêm:

Với dạng dung dịch pha sẵn: Sử dụng bút tiêm hoặc ống tiêm được cung cấp.

Với dạng bột pha dung dịch: Dùng ống tiêm hút dung môi để hòa tan bột thuốc. Lắc nhẹ để bột tan hoàn toàn.

Cách tiêm thuốc Gonal-F:

Tiêm dưới da (SC) ở các vị trí như:

Bụng (tránh vùng gần rốn).

Đùi (phần trên và phía trước đùi).

Thay đổi vị trí tiêm mỗi ngày để tránh kích ứng tại chỗ.

Chuẩn bị kim tiêm:

Lắp kim tiêm vào bút Gonal-F hoặc sử dụng kim tiêm vô trùng cho ống tiêm.

Lấy thuốc:

Nếu dùng bút tiêm, xoay núm điều chỉnh đến liều lượng cần dùng.

Nếu dùng ống tiêm, hút đúng lượng thuốc đã pha.

Sát trùng vùng tiêm:

Dùng bông tẩm cồn sát trùng khu vực tiêm.

Tiêm thuốc:

Đâm kim vào da với góc khoảng 45-90 độ.

Nhấn piston hoặc nút bút tiêm để bơm thuốc.

Rút kim:

Sau khi tiêm, rút kim ra nhẹ nhàng và áp bông tẩm cồn lên vùng tiêm.

Lưu ý khi sử dụng:

Giờ tiêm: Nên tiêm thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày để duy trì hiệu quả.

Liều dùng: Tuyệt đối tuân thủ liều lượng do bác sĩ chỉ định.

Gonal-F chưa mở: Bảo quản trong tủ lạnh (2–8°C).

Gonal-F đang sử dụng: Có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng (dưới 25°C) trong tối đa 28 ngày.

Không tái sử dụng kim tiêm: Mỗi kim chỉ dùng một lần.

Theo dõi sau khi tiêm:

Theo dõi phản ứng tại chỗ tiêm (sưng, đỏ, đau).

Báo ngay cho bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu bất thường như:

Đau bụng dữ dội.

Buồn nôn, nôn mửa.

Tăng cân nhanh.

Khó thở (dấu hiệu của hội chứng quá kích buồng trứng - OHSS).

Tác dụng phụ của Thuốc Gonal-F

Thuốc Gonal-F (follitropin alfa) có thể gây ra một số tác dụng phụ, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Việc theo dõi cẩn thận khi sử dụng thuốc là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Tác dụng phụ thường gặp (≥1%):

Phản ứng tại chỗ tiêm:

Đỏ, sưng, ngứa, đau hoặc bầm tím tại vị trí tiêm.

Triệu chứng tiêu hóa:

Buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy.

Cảm giác khó chịu:

Đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt.

Đầy hơi: Do phản ứng với sự kích thích buồng trứng.

Nang trứng phát triển quá mức: Gây căng tức bụng hoặc khó chịu vùng chậu.

Tác dụng phụ ít gặp (0.1–1%):

Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS):

Đây là tác dụng phụ nghiêm trọng, xảy ra khi buồng trứng đáp ứng quá mức với thuốc.

Triệu chứng:

Đau bụng dữ dội.

Bụng sưng to, căng cứng.

Tăng cân nhanh chóng.

Khó thở, giảm lượng nước tiểu.

Lưu ý: OHSS có thể gây nguy hiểm và cần can thiệp y tế ngay lập tức.

Tăng nguy cơ mang đa thai:

Có thể dẫn đến các biến chứng thai kỳ như sinh non hoặc trẻ nhẹ cân.

Các lưu ý đặc biệt:

Ở phụ nữ: Tăng nguy cơ hình thành u nang buồng trứng hoặc buồng trứng to ra.

Ở nam giới: Có thể gây đau vùng sinh dục hoặc tăng kích thước tinh hoàn.

Xử lý khi gặp tác dụng phụ:

Nhẹ: Như đau tại chỗ tiêm hoặc đau đầu, có thể xử lý bằng các biện pháp giảm đau đơn giản và theo dõi.

Nặng: Báo ngay cho bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như khó thở, đau bụng dữ dội, tăng cân nhanh, hoặc các triệu chứng OHSS.

Thông báo cho bác sĩ tất cả các triệu chứng bất thường trong suốt quá trình điều trị.

Điều trị bằng Gonal-F cần được theo dõi chặt chẽ bằng siêu âm và xét nghiệm hormone để giảm nguy cơ xảy ra tác dụng phụ nghiêm trọng.

Thận trọng khi dùng Thuốc Gonal-F

Khi sử dụng Gonal-F (follitropin alfa), cần đặc biệt lưu ý đến các trường hợp và yếu tố có thể ảnh hưởng đến an toàn và hiệu quả điều trị. Dưới đây là các điểm thận trọng chính:

Siêu âm buồng trứng: Theo dõi sự phát triển của nang noãn để tránh hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS).

Xét nghiệm hormone: Kiểm tra nồng độ estradiol để đánh giá đáp ứng của buồng trứng.

Tránh sử dụng trong các trường hợp sau:

Tăng nhạy cảm hoặc dị ứng:

Với follitropin alfa hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.

Rối loạn chức năng tuyến nội tiết chưa điều trị:

Tuyến giáp, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên bất thường.

Khối u nhạy cảm hormone:

Ung thư buồng trứng, tử cung hoặc vú.

Các vấn đề cấu trúc sinh sản:

Dị dạng tử cung, không có khả năng mang thai, ví dụ: dính buồng tử cung.

Thận trọng đặc biệt đối với phụ nữ

Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS): Nguy cơ cao xảy ra khi sử dụng liều cao hoặc khi buồng trứng đáp ứng quá mức.

Biểu hiện: Đau bụng dữ dội, tăng cân nhanh, buồn nôn, khó thở.

Giải pháp: Điều chỉnh liều hoặc ngừng điều trị nếu cần.

Mang đa thai: Tăng nguy cơ thai kỳ nhiều thai, dẫn đến các biến chứng như sinh non, tiền sản giật.

Xoắn buồng trứng: Có thể xảy ra nếu buồng trứng phát triển lớn bất thường.

Thận trọng đối với nam giới

Đáp ứng không đồng đều: Điều trị có thể không hiệu quả ở những bệnh nhân suy sinh dục thứ phát kéo dài.

Theo dõi tinh hoàn: Kiểm tra sự phát triển tinh trùng và thể tích tinh hoàn định kỳ.

Bệnh nhân mắc bệnh lý mãn tính: Thận trọng ở những người bị bệnh tim mạch, bệnh gan, thận hoặc rối loạn huyết khối.

Tăng nguy cơ huyết khối: Bệnh nhân có tiền sử hoặc nguy cơ cao huyết khối cần được theo dõi cẩn thận.

Phản ứng tại chỗ tiêm: Thay đổi vị trí tiêm để tránh kích ứng hoặc sưng viêm tại chỗ.

Thông báo ngay với bác sĩ nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau bụng, khó thở, hoặc sưng phù.

Thuốc Gonal-F tương tác với những thuốc nào?

Thuốc Gonal-F (follitropin alfa) có thể tương tác với một số loại thuốc hoặc ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị nếu dùng cùng lúc với các dược phẩm khác. Dưới đây là các thông tin liên quan đến tương tác thuốc:

hCG (Human Chorionic Gonadotropin):

Thường được sử dụng phối hợp trong điều trị vô sinh để kích thích rụng trứng hoặc tăng sản xuất tinh trùng.

Sử dụng không đúng cách hoặc liều lượng có thể làm tăng nguy cơ hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS).

GnRH Agonists hoặc Antagonists (Chất điều hòa GnRH):

Thường sử dụng trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản để kiểm soát phóng noãn.

Có thể ảnh hưởng đến liều lượng hoặc hiệu quả của Gonal-F.

Clomiphene Citrate (Clomid):

Thuốc kích thích rụng trứng thường kết hợp với Gonal-F để tăng cường hiệu quả.

Phối hợp này có thể dẫn đến tăng nguy cơ phát triển nang buồng trứng quá mức.

Thuốc ức chế tuyến yên (ví dụ: Dopamine Agonists):

Có thể làm giảm đáp ứng của buồng trứng với Gonal-F.

Thuốc điều trị hormone tuyến giáp (Levothyroxine):

Rối loạn chức năng tuyến giáp không kiểm soát có thể làm giảm hiệu quả của Gonal-F.

Thuốc chống đông máu:

Gonal-F có thể làm tăng nguy cơ huyết khối ở bệnh nhân sử dụng thuốc chống đông, đặc biệt trong trường hợp kích thích buồng trứng quá mức.

Các thuốc ảnh hưởng đến chức năng nội tiết:

Corticosteroids hoặc các thuốc điều trị nội tiết khác có thể làm thay đổi đáp ứng của cơ thể đối với Gonal-F.

Hút thuốc lá: Có thể làm giảm khả năng thụ thai và hiệu quả của Gonal-F.

Thuốc Gonal-F giá bao nhiêu?

Giá Thuốc Gonal-F: LH 0985671128

Thuốc Gonal-F mua ở đâu?

Hà Nội: Số 25 Bùi Huy Bích, Hoàng Mai, Hà Nội

TP HCM: Số 40 Nguyễn Giản Thanh, P5, Q10, HCM

ĐT Liên hệ: 0985671128

Tác giả bài viết: Dược Sĩ Nguyễn Thị Thanh Nga, Đại học Dược Hà Nội

Dược Sĩ Nguyễn Thị Thanh Nga, tốt nghiệp Đại Học Dược Hà Nội và đã có nhiều năm làm việc tại các công ty Dược Phẩm hàng đầu, có kiến thức vững vàng và chính xác về các loại thuốc, sử dụng thuốc, tác dụng phụ, các tương tác của các loại thuốc, đặc biệt là các thông tin về thuốc đặc trị.

Bài viết với mong muốn tăng cường nhận thức, hiểu biết của người bệnh về việc sử dụng thuốc đúng cách, dự phòng, phát hiện và xử trí những tác dụng không mong muốn của 1 số thuốc điều trị vô sinh và hỗ trợ sinh sản, giúp người bệnh tuân thủ liệu trình điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Đây là 1 trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của những liệu pháp điều trị.

Bài viết có tham khảo một số thông tin từ website:

https://www.rxlist.com/gonal-f-drug.htm

https://www.drugs.com/mtm/gonal-f.html